دیتا سنتر و UPS :
دیتا سنتر و UPS دارای ویزگی هایی هستند که در اینجا به بررسی و شرح آن می پردازیم. «مرکز داده» مکانی فیزیکی یا مجازی است که برای ذخیرهسازی، مدیریت، پردازش و توزیع دادهها و اطلاعات رایانهای در مقیاس بزرگ طراحی شده است.
برای درک سادهتر، میتوان دیتاسنتر را قلب تپندهی اینترنت و خدمات دیجیتال در نظر گرفت — جایی که تمام وبسایتها، اپلیکیشنها، و سرویسهایی که ما روزانه استفاده میکنیم (مثل گوگل، اینستاگرام، بانکها، و فروشگاههای آنلاین) دادههای خود را نگهداری میکنند.
اجزای اصلی یک دیتاسنتر
سرورها (Servers):
رایانههای قدرتمندی که برنامهها را اجرا کرده و دادهها را پردازش میکنند.
ذخیرهسازها (Storage Systems):
شامل هارد دیسکها (HDD) و حافظههای SSD که دادهها را نگهداری میکنند.
شبکه (Networking):
سوییچها، روترها و کابلها که ارتباط بین سرورها و اینترنت را برقرار میکنند.
سامانههای خنککننده (Cooling Systems):
چون سرورها گرمای زیادی تولید میکنند، سیستمهای تهویه و سرمایش قوی لازم است تا از داغ شدن جلوگیری کنند.
منبع تغذیه پشتیبان (UPS و ژنراتور):
برای اطمینان از اینکه حتی در صورت قطع برق، دیتاسنتر خاموش نشود.
امنیت فیزیکی و مجازی:
- امنیت فیزیکی: دوربین، کارت دسترسی، نگهبان
- امنیت سایبری: فایروال، رمزگذاری، مانیتورینگ
انواع دیتاسنترها
- دیتاسنتر سازمانی (Enterprise): متعلق به یک شرکت خاص (مثل بانکها یا اپراتورها).
- دیتاسنتر اشتراکی / کولوکیشن (Colocation): شرکتها سرورهای خود را در فضای دیتاسنتر شخص ثالث قرار میدهند.
- دیتاسنتر ابری (Cloud Data Center): بر بستر اینترنت؛ کاربران منابع پردازشی را از شرکتهایی مثل AWS، Google Cloud یا Azure اجاره میکنند.
DATACENTER سازمانی :
یک مجموعه فیزیکی اختصاصی است که تمام سختافزارها، فضای فیزیکی، زیرساختهای پشتیبان (برق، خنککننده) و امنیت آن، تحت مالکیت، کنترل و مدیریت کامل یک شرکت یا سازمان خاص قرار دارد.
تمرکز اصلی: پشتیبانی از سرویسهای حیاتی، برنامههای کاربردی داخلی (مانند ERP، CRM) و ذخیرهسازی دادههای حساس یا محرمانه خود سازمان.
مزایای اصلی دیتاسنتر سازمانی
- کنترل کامل (Total Control): سازمان بر تمام جنبهها، از انتخاب نوع رک و سیستم خنککننده گرفته تا پیکربندی شبکه و فایروالها، کنترل مطلق دارد. این امر برای سازمانهایی که نیاز به تنظیمات بسیار خاص سختافزاری یا امنیت فوقالعاده دارند، حیاتی است.
- امنیت و حاکمیت داده (Data Sovereignty): دادههای بسیار حساس یا تحت مقررات خاص (مانند دادههای نظامی، اطلاعات شخصی بسیار محرمانه) میتوانند تضمین کنند که دادهها هرگز از محیط فیزیکی تحت کنترل آنها خارج نمیشود.
- تأخیر بسیار پایین (Ultra-Low Latency): اگر اپلیکیشنهای حیاتی سازمان نیاز به ارتباط سریعتر از آنچه شبکه عمومی اجازه میدهد داشته باشند (مثلاً در محیطهای تولیدی صنعتی یا معاملات مالی با فرکانس بالا)، دیتاسنتر سازمانی که نزدیک به مرکز عملیات است، بهترین تأخیر را فراهم میکند.
- استفاده از سرمایهگذاریهای موجود: اگر سازمانی قبلاً سرمایهگذاری عظیمی روی تجهیزات و دانش فنی دیتاسنتر داخلی خود انجام داده، ادامه استفاده از آن منطقی است.
معایب اصلی
در مقابل این مزایا، معایب اصلی دیتاسنتر سازمانی عبارتند از:
- هزینههای عملیاتی (OpEx) و نگهداری: سازمان مسئول تمام قبضهای برق، نگهداری تهویه مطبوع، ارتقاء سختافزار و استخدام متخصصان تماموقت برای مدیریت روزانه است.
- کند بودن توسعه: اگر نیاز به منابع ناگهانی داشته باشید، باید سختافزار جدید بخرید، نصب کنید و آن را به شبکه اضافه نمایید که زمانبر است.
دیتا سنتر اشتراکی :
محیطی فیزیکی است که توسط یک شرکت تخصصی (معمولاً یک ارائهدهنده خدمات مرکز داده یا DC Provider) اداره میشود و به چندین مشتری مختلف اجاره داده میشود. به جای اینکه هر شرکت یک دیتاسنتر کامل بسازد (مثل دیتاسنتر سازمانی)، تجهیزات سختافزاری، سرورها، ذخیرهسازها و تجهیزات شبکه خود را درون این مرکز بزرگ قرار میدهد.
اجاره فضا در دیتاسنتر اشتراکی چگونه کار میکند؟
در این مدل، فضا معمولاً بر اساس میزان نیاز اجاره داده میشود:
- فضای رک (Rack Space): مشتری یک یا چند “یونیت” (U) فضا در یک رک مشترک اجاره میکند.
- رک کامل (Full Rack): مشتری یک رک کامل فیزیکی را بهصورت اختصاصی برای تجهیزات خود اجاره میکند.
- پُنت (Cage): برای سازمانهای بزرگتر، یک محوطه یا قفس اختصاصی در محیط دیتاسنتر برای نگهداری تعداد زیادی رک اجاره میشود.
مزایای استفاده از دیتاسنتر اشتراکی (کولوکیشن)
مدل اشتراکی تلاش میکند بهترین تعادل را بین کنترل کامل (دیتاسنتر سازمانی) و کاهش هزینههای زیرساختی (فضای ابری) فراهم کند:
- کاهش هزینههای اولیه (CapEx): شما نیازی به سرمایهگذاری میلیونها دلار برای ساخت ساختمان، خرید ژنراتورهای عظیم یا راهاندازی سیستمهای خنککننده صنعتی ندارید.
- دسترسی به زیرساخت کلاس جهانی: شما از زیرساختهای بسیار باکیفیت ارائهدهنده (برق اضطراری، خنککننده پیشرفته، اتصال به چندین اپراتور مخابراتی – Carrier Neutrality) بهرهمند میشوید، که ساخت آن بهصورت مجزا برای یک سازمان دشوار و گران است.
- امنیت و نگهداری فیزیکی: تأمین امنیت فیزیکی، آتشنشانی و نگهداری تجهیزات محیطی (مانند سیستمهای تهویه) کاملاً بر عهده اپراتور دیتاسنتر است.
- کنترل بر سختافزار: برخلاف ابر عمومی، شما همچنان مالک و کنترلکننده کامل سختافزار خود هستید. میتوانید نوع CPU، سیستمعامل، و تجهیزات شبکه را دقیقاً مطابق نیازتان انتخاب کنید.
- بهرهوری بالا: با استفاده از مجازیسازی میتوانید تعداد زیادی VM روی سختافزار فیزیکی خود در آن فضا مستقر کنید.
دیتاسنتر ابری چیست؟
دیتاسنتر ابری به مجموعهای عظیم و توزیعشده از زیرساختهای محاسباتی (سرورها، ذخیرهسازی، شبکه) گفته میشود که توسط ارائهدهندگان خدمات ابری بزرگ (مانند AWS، Microsoft Azure، Google Cloud یا ارائهدهندگان بزرگ محلی) اداره میشوند و منابع آن به صورت سرویسهای مجازیسازیشده (مانند ماشین مجازی، دیتابیس، توابع بدون سرور) از طریق اینترنت به مشتریان عرضه میگردد.
نکته کلیدی: شما در این مدل مالک هیچ سختافزار فیزیکی در آن دیتاسنتر نیستید؛ شما صرفاً منابع را اجاره میکنید و تنها برای منابعی که مصرف میکنید (ساعت استفاده، گیگابایت ذخیرهسازی، ترافیک داده) پول پرداخت میکنید.
تفاوت اساسی با دو مدل دیگر
- در مقابل دیتاسنتر سازمانی (On-Premise): در مدل ابری، شما ساختمان، ژنراتور، تهویه، و خود سرورها را نمیخرید و مدیریت نمیکنید. مسئولیت شما به نرمافزار و دادهها محدود میشود (بسته به مدل سرویس، Iaas, Paas, SaaS).
- در مقابل دیتاسنتر اشتراکی (Colocation): در کولوکیشن، شما مالک سختافزار هستید و آن را اجاره میدهید. در فضای ابری، ارائهدهنده مالک سختافزار است و شما صرفاً منابع محاسباتی (مثل یک ماشین مجازی) را از آن سختافزار اجاره میکنید.
نقش و اهمیت UPS در دیتاسنتر :
۱. جلوگیری از قطعی ناگهانی سیستمها
سرورهای دیتاسنتر اگر ناگهان خاموش شوند، ممکن است:
- فایلهای حیاتی آسیب ببینند،
- پایگاه داده خراب شود،
- یا حتی سختافزار دچار شوک الکتریکی شود.
UPS با تأمین فوری برق از باتری، از خاموشی ناگهانی جلوگیری میکند.
۲. حفاظت در برابر نوسانات و اعوجاج برق
برق شهری همیشه ثابت نیست و ممکن است دچار:
- نوسانات ولتاژ (Surge, Sag)
- اختلالات فرکانسی
- یا نویز الکتریکی شود.
UPS مانند فیلتر هوشمند عمل میکند و برق «تمیز و پایدار» را به سرورها میرساند.
3. ایجاد زمان امن برای انتقال به ژنراتور
در دیتاسنتر، UPS معمولاً چند دقیقه تا چند ساعت برق موقت را نگه میدارد. این کافی است تا ژنراتورهای بزرگ (Diesel Generators) روشن شوند و وظیفه را ادامه دهند. پس UPS مثل پل ارتباطی میان برق شهری و ژنراتور عمل میکند.
4. بخش مهم زیرساخت قابلیت اطمینان (Availability)
در استانداردهای دیتاسنتر (مثل Tier I تا Tier IV از مؤسسه Uptime)، وجود UPS و مسیرهای برق دوگانه شرط اصلی برای دستیابی به دیتاسنتر سطح بالا است. یعنی هر سرور باید حداقل دو مسیر تغذیه برق مستقل داشته باشد: برق اصلی + UPS + ژنراتور.
شرکت آروند آویژه پارسیان در زمینه سرویس و نگهداری از یو پی اس های APC و MGE و هووآوی دارای خدمات بسیار جامعی می باشد که در صورت نیاز به مشاوره با متخصصان ما تماس حاصل نمایید.
