دیتا سنتر و سرویس و نگهداری آن :
دیتا سنتر و سرویس و نگهداری از آن بسیار مهم است. دیتاسنتر یا مرکز داده، یک تسهیلات فیزیکی یا مجموعهای از تسهیلات است که به منظور نگهداری متمرکز تجهیزات محاسباتی، ذخیرهسازی و شبکهبندی یک سازمان یا مجموعهای از سازمانها طراحی شده است. به عبارت ساده، دیتاسنتر قلب تپنده زیرساخت فناوری اطلاعات (IT) است که تمام دادهها، برنامهها و عملیات حیاتی کسبوکارها را میزبانی میکند.
وظایف اصلی دیتاسنتر:
وظیفه اصلی یک دیتاسنتر فراهم کردن محیطی امن، پایدار و قابل اعتماد برای انجام عملیات زیر است:
- ذخیرهسازی دادهها: نگهداری حجم عظیمی از دادههای سازمانی، اطلاعات مشتریان، بکآپها و آرشیوها.
- پردازش دادهها: فراهم کردن قدرت محاسباتی لازم برای اجرای برنامههای کاربردی، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و تحلیلهای پیچیده.
- توزیع دادهها (شبکه): مدیریت ترافیک شبکه، اتصال کاربران داخلی و خارجی به سرویسها و اطمینان از دسترسی سریع و مداوم به اطلاعات.
اجزای کلیدی یک دیتاسنتر :
یک دیتاسنتر مجموعهای از زیرسیستمهای بههمپیوسته است که میتوان آنها را به دو بخش اصلی (زیرساخت فناوری اطلاعات) و (زیرساخت پشتیبانی) تقسیم کرد:
۱. زیرساخت فناوری اطلاعات (IT Infrastructure)
این بخش شامل تجهیزاتی است که مستقیماً در پردازش و ذخیرهسازی دادهها نقش دارند:
- سرورها (Servers): کامپیوترهای قدرتمندی که برنامهها را اجرا کرده و پردازشهای لازم را انجام میدهند. این سرورها معمولاً به صورت رکمونت (Rack-mount) در قفسههای استاندارد نصب میشوند.
- تجهیزات ذخیرهسازی (Storage): شامل آرایههای دیسکی، سیستمهای ذخیرهسازی متصل به شبکه (NAS) و شبکه ذخیرهسازی (SAN) برای نگهداری دادهها.
- تجهیزات شبکه (Networking): شامل سوییچها، روترها، فایروالها و کابلکشیهای پیشرفته برای مدیریت ترافیک دادهها و اتصال سرورها به یکدیگر و به اینترنت.
۲. زیرساخت پشتیبانی (Support Infrastructure)
این بخش حیاتی تضمین میکند که تجهیزات IT بدون وقفه و در شرایط محیطی مناسب کار کنند:
- سیستمهای برق (Power):
- UPS (منابع تغذیه بدون وقفه): باتریهای بزرگی که در صورت قطع برق، توان لازم را بلافاصله تامین میکنند تا ژنراتورها فعال شوند.
- ژنراتورها (Generators): تامینکننده برق درازمدت در صورت قطعیهای طولانی.
- سیستمهای خنککننده (Cooling Systems): تجهیزات IT گرمای زیادی تولید میکنند. سیستمهای تهویه مطبوع دقیق (CRAC/CRAH) برای حفظ دمای ایدهآل و جلوگیری از خرابی تجهیزات ضروری هستند.
- امنیت فیزیکی (Physical Security): شامل کنترلهای دسترسی (کارتخوانها، اسکنرهای بیومتریک)، دوربینهای مداربسته و سیستمهای اطفاء حریق پیشرفته.
- کابلکشی ساختاریافته (Cabling): شبکهای پیچیده از کابلهای مسی و فیبر نوری که زیرساخت فیزیکی ارتباطی را تشکیل میدهند.
آیا دیتاسنتر به سرویس و نگهداری نیاز دارد؟
بله، دیتاسنترها به شدت به سرویس و نگهداری مداوم نیاز دارند.
اگر دیتاسنتر مانند یک خودروی بسیار پیچیده در نظر گرفته شود، این نگهداریها تضمین میکنند که این “خودرو” نه تنها روشن بماند، بلکه با بالاترین کارایی و کمترین ریسک خرابی کار کند. عدم سرویسدهی مناسب، خطراتی مانند خرابی سیستمهای حیاتی، آتشسوزی، گرم شدن بیش از حد و در نهایت، از دست رفتن اطلاعات و توقف کسبوکار (Downtime) را به همراه دارد.
نیاز به نگهداری را میتوان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
نگهداری زیرساخت فیزیکی (Facilities Maintenance)
این بخش مربوط به ساختمان، برق و سیستمهای خنککننده است و حیاتیترین بخش نگهداری است، زیرا خرابی در این قسمتها میتواند کل دیتاسنتر را از کار بیندازد.
الف) نگهداری سیستم برق
- تست UPS و باتریها: باتریهای UPS عمر محدودی دارند و باید به طور دورهای تست و در صورت لزوم تعویض شوند تا در زمان قطعی برق، انرژی کافی تأمین کنند. تستهای دورهای بار (Load Testing) نیز ضروری است.
- تست ژنراتورها: ژنراتورها باید به صورت هفتگی یا ماهانه تحت بار (Load) تست شوند تا از آمادگی آنها در مواقع اضطراری اطمینان حاصل شود. سوخت آنها نیز باید همیشه در سطح کافی نگهداری شود.
- بازرسی تجهیزات توزیع برق: بازرسی و نگهداری پانلهای برق، ترانسفورماتورها و کابلکشی برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد و اتصال کوتاه.
ب) نگهداری سیستم خنککننده (HVAC)
- سرویس دورهای واحدها: واحدهای خنککننده (مانند CRAC/CRAH) باید طبق برنامه سرویس شوند؛ شامل تعویض فیلترها، بررسی سطوح مایعات خنککننده و تمیز کردن کویلها.
- پایش دما و رطوبت: پایش مستمر برای اطمینان از این که تجهیزات IT در محدوده دمایی و رطوبتی مشخص شده توسط سازندگان باقی بمانند.
ج) نگهداری ایمنی و امنیت فیزیکی
- سیستمهای اطفاء حریق: بازرسی و کالیبراسیون سنسورهای دود، سیستمهای تشخیص نشت گاز و شارژ مجدد کپسولهای اطفاء حریق خاص (مانند سیستمهای مبتنی بر گاز بیاثر) باید به صورت منظم انجام شود.
- کنترل دسترسی: تست قفلها، اسکنرها و دوربینهای مداربسته برای اطمینان از اینکه فقط افراد مجاز به نواحی حساس دسترسی دارند.
۲. نگهداری زیرساخت فناوری اطلاعات (IT Infrastructure Maintenance)
این بخش مربوط به سرورها، شبکهها و نرمافزارهای درون رکها است.
الف) نگهداری سختافزار
- پایش سلامت سختافزار: استفاده از نرمافزارهای مانیتورینگ (مانند ابزارهای سازندگان سرور یا نرمافزارهای DCIM) برای ردیابی سلامت دیسکها (RAID)، دماهای داخلی قطعات و عملکرد فنها.
- مدیریت کابلکشی: بازرسی و مرتبسازی کابلها (Cable Management) برای جلوگیری از اختلال در جریان هوا و تسهیل تعمیرات آینده.
- تعمیر و تعویض قطعات: تعویض زودهنگام قطعاتی که شروع به نشان دادن علائم خرابی کردهاند (مانند فنهای کندشونده یا دیسکهای دارای خطا).
ب) نگهداری نرمافزار و سیستم عامل
- بهروزرسانیها (Patch Management): نصب منظم وصلههای امنیتی و بهروزرسانیهای عملکردی برای سیستمعاملها، هایپروایزرها و نرمافزارهای کاربردی برای محافظت در برابر آسیبپذیریهای جدید.
- بهینهسازی منابع: بازبینی منظم تخصیص منابع (CPU، RAM) به ماشینهای مجازی و اپلیکیشنها برای اطمینان از عدم هدر رفتن ظرفیت
محل قرارگیری دیتاسنتر چگونه باید باشد؟
محل قرارگیری یک دیتاسنتر از اهمیت حیاتی برخوردار است، زیرا تأثیر مستقیمی بر هزینهها، ریسکهای عملیاتی و توانایی سازمان در پاسخگویی به بلایای طبیعی و تأمین انرژی دارد.
هنگام انتخاب محل، چندین فاکتور کلیدی باید مد نظر قرار گیرد. من این عوامل را در دستههای اصلی دستهبندی میکنم:
۱. ریسکهای محیطی و جغرافیایی
محیط فیزیکی اطراف دیتاسنتر باید تا حد امکان کمخطر باشد:
- دور از مناطق خطر: نباید در نزدیکی مناطق زلزلهخیز، گسلهای فعال، مناطق سیلگیر (مثل دشتهای سیلابی یا حاشیه رودخانهها)، مناطق طوفانخیز، یا مناطق ساحلی که در معرض سونامی یا طوفانهای بزرگ هستند، ساخته شود.
- فاصله از مواد خطرناک: دوری از کارخانههای شیمیایی، پالایشگاهها، انبارهای مواد منفجره و سایر تأسیسات پرخطر که میتوانند باعث آلودگی، آتشسوزی یا انفجار شوند.
- تراکم شهری: هرچند نزدیکی به مراکز کسبوکار مهم است، اما نزدیکی بیش از حد به مناطق پرجمعیت ممکن است هزینههای زمین را افزایش داده و دسترسی به محل را در زمان بحران دشوار کند.
۲. دسترسی به زیرساختهای حیاتی
محیط باید پشتیبانی قوی از نیازهای عملیاتی دیتاسنتر داشته باشد:
- برق پایدار و ارزان: این مهمترین عامل است. دیتاسنترها مصرفکننده برق بسیار بالایی هستند. محل انتخابی باید دسترسی مطمئن به شبکه برق با کیفیت بالا داشته باشد و ترجیحاً در مناطقی با نرخ انرژی پایینتر (در صورت امکان) قرار گیرد. همچنین، دسترسی به چندین تأمینکننده برق (Redundant Power Feeds) برای افزایش قابلیت اطمینان الزامی است.
- شبکه مخابراتی و پهنای باند: دسترسی به چندین ارائهدهنده خدمات اینترنت (ISP) از طریق فیبر نوری و داشتن ظرفیت پهنای باند بالا برای اطمینان از اتصال سریع و مطمئن به کاربران نهایی و سایر دیتاسنترها.
- آب: سیستمهای خنککننده (به ویژه در دیتاسنترهای بزرگ) به مقدار زیادی آب نیاز دارند. دسترسی به منابع آبی قابل اعتماد محلی یک مزیت بزرگ است.
۳. ملاحظات عملیاتی و لجستیکی
این موارد بر مدیریت روزمره و توسعه آینده مرکز تأثیر میگذارند:
- دسترسی نیروی انسانی ماهر: باید در نزدیکی منطقهای باشد که بتوان متخصصان IT، مهندسان برق و مکانیک و پرسنل امنیتی را به راحتی استخدام و در محل نگه داشت.
- دسترسی حمل و نقل: دسترسی آسان برای حمل و نقل تجهیزات سنگین، قطعات یدکی و پرسنل فنی، اغلب از طریق بزرگراهها و فرودگاهها.
- امنیت محیطی: مناطق با نرخ پایین جرم و جنایت محلی برای کاهش خطرات سرقت تجهیزات یا خرابکاری فیزیکی ارجحیت دارند.
۴. عوامل اقتصادی و قانونی
- مقررات ساخت و ساز و محدودیتها: بررسی قوانین منطقهبندی (Zoning Laws) و محدودیتهای زیستمحیطی محلی برای اطمینان از امکان ساخت و بهرهبرداری از تأسیسات مورد نظر.
- مشوقهای مالیاتی: برخی دولتها و مناطق برای جذب سرمایهگذاری در فناوری، مشوقهای مالیاتی یا یارانههای انرژی ارائه میدهند که میتواند هزینه کلی مالکیت (TCO) را کاهش دهد.
شرکت آروند آویژه پارسیان در زمینه سرویس و نگهداری از یو پی اس های APC و MGE و هووآوی دارای خدمات بسیار جامعی می باشد که در صورت نیاز به مشاوره با متخصصان ما تماس حاصل نمایید.
